आचार्य चाणक्यलाई एक महान् अर्थशास्त्री र कूटनीतिज्ञ मानिन्छ। नीति शास्त्रमा चाणक्यले जीवनसँग सम्बन्धित धेरै पक्षहरू वर्णन गरेका छन्। चाणक्यले साथी, पत्नी, दाजु-बहिनी, करियर, धन, सुख-दुःख जस्ता धेरै पक्षहरूसँग सम्बन्धित प्रश्नहरूको सही जवाफ दिएका छन्। चाणक्यका नीतिहरू आजको समयमा पनि सान्दर्भिक छन्। चाणक्यले एक श्लोकमा भनेका छन् कि जब मित्र र पत्नीको वास्तविकता थाहा हुन्छ।
जानीयात् प्रेषणे भृत्यान् बान्धवान् व्यसनागमे।
मित्रं चापत्तिकाले तु भार्यां च विभवक्षये।
चाणक्य भन्छन्– काम पाएपछि सेवकको वास्तविकता थाहा हुन्छ, दु:ख पर्दा आफन्तको, सङ्कटमा पर्दा साथीको र धन आर्जन हुँदा श्रीमतीको वास्तविकता थाहा हुन्छ। चाणक्यले भनेका छन्– नोकरलाई कुनै काममा नियुक्त गरेपछि मात्र थाहा हुन्छ ऊ कति सक्षम छ। त्यसै गरी जब मानिस कुनै समस्यामा फस्छ, तब दाजुभाइ र नातेदारको परीक्षा हुन्छ। त्यस्तै साथी पनि विपत्तिको बेला मात्रै चिनिन्छ। त्यसै गरी पैसाविहीन भएकाको समयमा श्रीमतीको माया पैसाको कारण थियो वा वास्तविकताको कारण थाहा हुन्छ।
आतुरे व्यसने प्राप्ते दुर्भिक्षे शत्रु-संकटे।
राजद्वारे श्मशाने च यस्तिष्ठति स बांधव:।।
कुनै रोग लाग्दा, अनिकाल पर्दा, शत्रुबाट संकट पर्दा, राजसभामा, कसैको मृत्यु हुँदा संगत नछोड्ने व्यक्ति एक सच्चा साथी मानिन्छ। त्यस्तै रोगको शैयामा सुतिरहेको अवस्थामा वा दु:ख, अनिकाल र शत्रुले सृजना गरेको कुनै किसिमको संकटमा, समस्या इत्यादिमा फसेको समयमा साथ दिने व्यक्ति नै सच्चा जीवन साथी हो ।
