लक्ष्मी पूजाको दुई दिन अगाडि धनतेरस पर्व मनाइन्छ, तिहारको ५ दिनसम्म चल्ने यस पर्वमा धनतेरसको ठूलो महत्त्व छ। यस दिन मानिसहरूले सुन, चाँदी, भाँडाकुँडा लगायत आफ्नो मन पर्ने नयाँ चीजहरू किन्छन्। तर के तपाईलाई थाहा छ धनतेरसको दिन सुन र चाँदी किन्नुको पछाडि एउटा रोचक कथा छ । जसलाई त्रयोदशी पनि भनिन्छ । यस दिन सुन, चाँदी र अन्य भाँडाकुँडा किन्ने गरिन्छ भन्ने पौराणिक परम्परा छ ।
यदि तपाई व्यापार गर्न चाहनुहुन्छ वा कुनै नयाँ शुभ कार्य गर्न चाहनुहुन्छ भने, त्यस दिनबाट त्यो काम सुरु गर्नु सबैभन्दा शुभ र उत्तम मानिन्छ। धनतेरसको दिन सुन किन्ने चलन शताब्दीयौं देखि चलिआएको छ, जुन आजसम्म जारी छ । भनिन्छ कि धनतेरसको दिन किनमेल गर्नु धेरै शुभ र आवश्यक छ, साथै यस दिन कुचो पनि किन्ने गरिन्छ ।
धनतेरसको वास्तविक महत्त्व सुन चाँदी खरिद गर्नु नै हो भन्ने कतिपयको विश्वास छ । तर यसको महत्त्व पैसा, सुन, चाँदी र गहनाभन्दा धेरै छ । यस दिनबाट जताततै बत्तीहरू झिलिमिली देखिन्छन्, हरेक घरमा स्वादिष्ट खाना बनाइन्छ। धनतेरसको दिन लक्ष्मीको साथमा भगवान कुबेरको पनि पूजा गरिन्छ । भगवान् कुबेर धनका देवता भएकाले उनको पूजा गर्दा प्रसन्न हुनुका साथै धनी बन्ने जनविश्वास रहेको छ ।
पौराणिक कथा अनुसार राजा हिमाका १६ वर्षीय छोराको कुण्डलीमा उनको विवाहको चौथो रात सर्पको टोकाइबाट मृत्यु हुने कुरा लेखिएको थियो । यस्तो अवस्थामा जब राजा हिमाका छोराको बिहे भयो र चौथो दिन आयो, तब उनकी पत्नीले रातभर जाग्राम बसिन् र पतिलाई पनि जागिरहेकी थिइन् । त्यही क्रममा उनले आफ्ना सबै गहना फुकालेर बत्ती बालेर कोठाको ढोकामा राखिन् ।
जब यमदेव राजा हिमाका छोरालाई लिन नागको रुप लिएर आउनुभयो, त्यहाँको उज्यालो देखेर उनका आँखा चकित भए । धेरै उज्यालो भएकाले भगवान यमराज घरभित्र पस्न सकेनन् र राजकुमार प्राण नलिई बाहिर निस्के । यसपछि राजकुमारको ज्यान जोगियो, सुन चाँदीका गहनाले राजकुमारको ज्यान जोगाएको हुनाले यस दिन सुन चाँदी खरिद गर्नु निकै शुभ मानिन्छ ।
धनतेरसको दिन यमदीपदान गर्नुको पछाडिको कथा यही हो, त्यस बेलादेखि घरको ढोकामा दीप प्रज्वलन गरी दुष्टता हटाउने गरिन्छ । यसो गर्दा अशुभ शक्तिको नाश हुने जनविश्वास छ । पौराणिक मान्यता अनुसार सुन र चाँदीले अशुभ र नकारात्मक कुराबाट जोगाउँछ भन्ने विश्वास रहेकोले धनतेरसको दिन यी बहुमूल्य धातुहरू किन्नु शुभ मानिन्छ ।
